Het trans-Atlantisch slavernijverleden

Activiteiten 2024

Verborgen verleden

Almere is de jongste stad van Nederland, die nog geen vijftig jaar geleden uit de Flevolands klei werd opgetrokken. Een stad gedreven door de toekomst, waar woorden als groei en innovatie heel vaak worden gebruikt.

Het trans-Atlantisch slavernijverleden

Wanneer men spreekt over het verleden van Almere, gaat het gesprek doorgaans niet verder terug dan de aanleg van de polder. Het is bijna alsof er geen geschiedenis was voor die tijd. Dit mechanisme zien we ook in werking treden wanneer we het hebben over het slavernijverleden.

Dat zou er voor wat Almere betreft niet zijn, want ‘toen bestonden we nog niet’. Een interessante stellingname voor een stad die relatief gezien de grootste community van nazaten in Nederland huisvest, namelijk zo’n 18% van de totale Almeerse populatie. Bovendien was het IJsselmeer een belangrijke route voor de schepen indertijd. Je zou dus kunnen stellen dat, hoewel het land er nog niet was, het water wel degelijk een plaats in die geschiedenis heeft.

Vandaar de noodzaak van een lokaal gesprek, waarin zowel heden als verleden ruimte krijgen, bij zowel de nazaten van de tot slaafgemaakten alsook de nazaten van de slavenhouders.

Het trans-Atlantisch slavernijverleden- Zuiderzee - IJsselmeer

Geschiedenis

Gedurende 400 jaar werden volwassenen en kinderen uit delen van Afrika – voornamelijk door Nederlandse slavenhandelaren – ontvoerd en onder mensonterende omstandigheden over de Atlantische Oceaan verscheept naar de voormalige Nederlandse koloniën: Suriname en de Caraïbische eilanden Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten. De bedoeling was om hen te verkopen aan andere mogendheden. Ook de oorspronkelijke bewoners van al die verschillende Nederlandse koloniën werden niet ontzien. In Azië werden de tot slaafgemaakten verkocht aan landen die onder het bestuur van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) stonden.

Generaties lang zijn mensen geboren in slavernij en tot aan hun dood gedwongen tot slavenarbeid, met het oog op enorme financiële winsten voor de Nederlandse plantage-eigenaren. Ze werden daarbij zwaar mishandeld en misbruikt.

Deze gedeelde geschiedenis heeft voor generaties na de afschaffing van de slavernij, tot aan vandaag, nog zichtbare en onzichtbare gevolgen in hun leven en in de samenleving. Niet onbekend zijn generationele trauma’s en institutioneel racisme.

SMOA (Stichting Multiculturele Organisatie Almere) wil een bijdrage leveren aan de heling, kennisoverdracht en herdenking van zowel de geschiedenis van de slavernij als de viering van de afschaffing van die slavernij. Maar daar blijft het niet bij, de stichting wil ook een actieve rol spelen in het samen positief aangaan van de toekomst om zodoende polarisatie bestrijden.

Doelstellingen

De doelstellingen die centraal staan binnen de activiteiten van dit project zijn:

Bewustwording en herdenking van het slavernijverleden;
Kennisoverdracht en educatie over het slavernijverleden;
Heling en toekomst in het kader van het herdenkingsjaar slavernijverleden.

Bewustwording en herdenking

De nazaten van de tot slaafgemaakten zijn zich over het algemeen bewust van de slavernijgeschiedenis en de effecten hiervan. Enerzijds omdat dit binnen deze huishoudens wordt meegenomen in de opvoeding en anderzijds omdat de mensen ervaringen hebben die een verband met de geschiedenis niet kunnen ontkennen. Voorbeelden zijn uitsluiting op basis van iemands zwarte huidskleur of naam (die een rol speelde bij veel betrokkenen in de recentelijke toeslagenaffaire); haardracht, culturele identiteit, de geringschatting van het Sranang een accent te noemen.

Deze bewustwording kan alleen ontstaan door de overdracht van culturele tradities, verhalen, eigen ervaringen en opvoeding binnen zwarte gemeenschappen en gemeenschappen van kleur.

Het concrete moment van herdenking binnen de Surinaamse en Antilliaanse gemeenschap gebeurt vooral op 1 juli tijdens Keti Koti, de viering van de afschaffing van de slavernij in Suriname en op de Nederlandse Antillen.

Bewustwording en herdenking zijn belangrijk. Niet alleen voor de Surinaamse en Antilliaanse gemeenschap, maar juist ook hier buiten. Met Samen helen en herdenken is het vergroten van de bewustwording en het herdenken van het slavernijverleden iets wat buiten de Surinaamse en Antilliaanse gemeenschappen ook moet leven, daar het een gedeelde geschiedenis betreft. De activiteiten zijn gericht op iedereen die daarvoor openstaat.

Het trans-Atlantisch slavernijverleden- Bewustwording en herdenking

Kennisoverdracht en educatie

In de Surinaamse en Antilliaanse cultuur is het gebruikelijk om kennis over te dragen via verhalen; verhalen van vroeger, mythische verhalen en sprookjes. Orale kennisoverdracht is een manier om wijze levenslessen uit het Afrikaanse en Caribische culturele erfgoed door te geven.

De doelstelling educatie heeft meer te maken met de feitelijke gebeurtenissen rondom de slavernij en de gevolgen daarvan. Educatie is hierin belangrijk, omdat zonder kennis en inzicht de vooruitgang en verbinding worden belemmerd. Educatie zorgt mede voor meer begrip, empathie en perspectief. Deze elementen zijn nodig om nader tot elkaar te komen en samen te helen.

Heling en toekomst

Heling is een voortdurend proces. Alleen heeft niet iedereen toegang tot de juiste middelen om hier vorm en inhoud aan te geven. Bovendien kan het problematisch worden op het moment dat dit verbinding en een positieve toekomst tegenwerkt. Heling dient om die reden plaats te vinden bij zowel mensen met tot slaafgemaakte voorouders als bij mensen waarvan de voorouders slavenhouders waren.

Activiteiten 2024

De activiteiten die georganiseerd worden om de gestelde doelstellingen te realiseren zijn:

Activiteit 1 - Tentoonstelling bij ‘Kunstlinie (KAF)’ in Almere

Persoonlijke en waargebeurde verhalen van mensen met tot slaafgemaakte voorouders worden tentoongesteld aan de hand van documentatie, archiefstukken, schilderijen, geschreven teksten (poëzie) en objecten uit
de koloniale tijd.

De tentoonstelling zal uit twee delen bestaan: een historisch onderzoek en hedendaagse verhalen van Almeerders.

datum: coming soon

Verborgen verleden

Met de insteek dat het IJsselmeer een belangrijke route voor de schepen was, slaan SMOA en Kunstlinie de handen ineen. In dit projectplan ‘Herdenking Slavernijverleden’ lichten wij graag onze plannen toe, met daarbij het verzoek deze voor Almere belangrijke samenwerking te ondersteunen.

Wat gaan we doen en hoe gaan we dit doen?

Presentatie: onderzoek en tentoonstelling

De kern van ons samenwerkingsproject wordt gevormd door onderzoek en een tentoonstelling met titel ‘Stille Wateren’. Hiervoor gebruiken we de in de introductie beschreven insteek, waarin we de geschiedenis van het water verkennen en de connectie leggen met het heden.

Doelstelling: Kennisoverdracht en educatie

Duur tentoonstelling: opening 25 april einde juli 2024

De tentoonstelling wordt samengesteld door een curator van Kunstlinie in samenspraak met de projectleiding dezes.

Activiteit 2 - Theatervoorstellingen in de Kunstlinie in Almere

Doelstelling: Bewustwording en herdenking + heling en gedeelde toekomst

Een voorstelling over de dualiteit van de gedeelde slavernijgeschiedenis. Een verhaal vanuit twee perspectieven. Enerzijds het perspectief van iemand die tot slaafgemaakte voorouders heeft en anderzijds het perspectief van iemand waarvan de voorouders kolonisten waren. Een verhaal over vriendschap, empathie, generationele trauma’s, (on)begrip, nader tot elkaar komen en heling.

De theatervoorstelling wordt geregisseerd en geproduceerd door Evelien Wielzen.

Aantal voorstellingen: 3 try-outs (regulier, matinee en 2 scholen)

Activiteit 3 - Vredesmars in aanloop naar Keti Koti

Doelstelling: Herdenking, heling en toekomst

De vredesmars is een eendaagse wandeltocht door Almere, waar deelnemers via klederdracht uiting kunnen geven aan hun cultuur. De wandeling wordt begeleid door een drumband. Er wordt sterk gefocust op verbinding tussen verschillende bevolkingsgroepen. Vandaar dat we meerdere organisaties in Almere persoonlijk zullen benaderen.

Activiteit 4 - Radioprogramma

Doelstelling: Bewustwording, kennisoverdracht en educatie

Radio D’Leon is een radioprogramma op CaribbeanFM. In het kader van het herdenkingsjaar zal er ruimte gemaakt worden om te praten over het Nederlandse slavernijverleden met o.a. influencers, opiniemakers, historici, journalisten, politici, activisten en onderzoekers.

Activiteit 5 - Educatie scholen m.b.v. een erkende onderwijsmethode

Doelstelling: Bewustwording, kennisoverdracht en educatie

Educatieve lessen voor basisscholen, het voortgezet onderwijs en het middelbaar en hoger beroepsonderwijs.

Huisregels

Bij het betreden van het festivalterrein zijn enkele regels van toepassing:

Het betreden van dit evenement is geheel op eigen risico.
Indien gevraagd, bent u verplicht een geldig identiteitsbewijs (paspoort, rijbewijs of identiteitskaart) te tonen.
Fietsen/scooters zijn niet toegestaan op het terrein, maar moeten worden achtergelaten bij de daartoe aanwezige rekken buiten het festivalterrein.
Bezoekers onder duidelijke invloed van alcohol en/of verdovende middelen zal de toegang tot het terrein worden geweigerd.
De organisatie is niet verantwoordelijk voor vermiste/verloren/zoekgeraakte/beschadigde eigendommen van de bezoekers.
Op de locatie zal beveiliging aanwezig zijn
Het is verboden om glaswerk, blik en stokken, messen en of wapens of andere gevaarlijke voorwerpen mee te nemen naar dit evenement dan wel in uw bezit te hebben. Bij constatering wordt u direct overgedragen aan de politie.
Het is verboden om drugs (incl. lachgas) te gebruiken en/of mee te nemen naar dit evenement dan wel in uw bezit te hebben. Bij
constatering wordt u direct overgedragen aan de politie.
Tassen en rugzakken kunnen door de beveiliging worden gecontroleerd op aanwezigheid van dergelijke voorwerpen, ook kan er (steekproefsgewijs) een veiligheidsfouillering uitgevoerd worden. Indien u dit weigert kan u de toegang tot het evenement ontzegd worden.
Aanwijzingen, gegeven door personeel in dienst van de organisatie dient u voor uw eigen veiligheid op te volgen.
Het is verboden om alcohol te nuttigen of in het bezit te hebben voor bezoekers onder de 18 jaar.
Het is als 18+ bezoeker verboden om alcohol door te geven aan een persoon onder de 18 jaar. Bij constatering, kan u de toegang ontzegd worden.
Het is niet toegestaan kleine hoeveelheden non-alcoholische dranken en eten mee te nemen. Bijvoorbeeld een pakje sap en een broodje (geen complete picnicmanden en trays met drank). We willen het festival graag gratis houden dus koop aub je drankje en de hapjes bij ons. Alcoholische dranken en glaswerk zijn niet toegestaan. De beveiliging controleert hierop bij de ingangen en heeft hierin het laatste woord. Ingenomen producten worden niet geretourneerd.
Het is verboden om te roken in een (afgesloten) tent. Stop er sowieso eens mee.
Op dit festival gelden alle dagelijkse maatschappelijke normen en waarden; bij dreigen, dan wel gebruiken van geweld, discriminerende opmerkingen in woord of gebaar, seksuele of andere soorten intimidatie, wildplassen etc. zal de (verdere) toegang tot het evenemententerrein worden ontzegd.
Wij behouden ons het recht voor om personen, gekleed in aanstootgevende kleding, voetbal gerelateerde (club) kleding de toegang tot het evenement te weigeren.
Bij betreden van dit evenement gaat u, op grond van de AVG regelgeving, stilzwijgend akkoord met het feit dat er foto- en filmopnames gemaakt worden, welke mogelijk gebruikt worden voor commerciële en promotionele doeleinden zonder verdere toestemming.
De organisatie, eigenaar van de locatie en/of het personeel van het evenement kan op geen enkele wijze aansprakelijk gesteld worden voor enig letsel, materiële of immateriële schade, die u als bezoeker zou kunnen ondervinden.
Het verspreiden van folders en flyers op het terrein en in directe omgeving is niet toegestaan, tenzij de organisatie hier vooraf toestemming voor heeft gegeven.
Het aanbrengen van enige schade of letsel aan personen en of gebouwen of materiaal worden direct verhaald op de veroorzaker.
Film-, video- en professionele fotoapparatuur (fototoestellen met grote verwisselbare lenzen) en drones zijn niet toegestaan, tenzij de organisatie hier vooraf toestemming voor heeft gegeven.
Bij het niet naleven van onze huisregels zal (verdere) toegang tot het evenement onherroepelijk worden ontzegd en kan u indien nodig een lokaal verbod toegezegd worden.

Dialoog

In het tweede, derde en vierde kwartaal van 2024 starten we met 4 dialogen onder de naam 'Startgesprekken achter de komma'. De precieze datum wordt nog bekend gemaakt.